Aktualności
"Czytanie po naszymu" - breńsko-górecki maraton gwarowy tekstów Walentego Krząszcza
28 czerwca 2024 r. w klubie „Mikroklimat” w Górkach Wielkich odbyło się „Czytanie po naszymu” – breńsko-górecki maraton gwarowy, zorganizowany wspólnie przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Brennej i Ośrodek Promocji Kultury i Sportu Gminy Brenna (Beskidzki Dom Zielin „Przytulia”.
Celem wydarzenia była popularyzacja cieszyńskiej literatury gwarowej i jej twórców.
Pierwsza edycja „Czytania po naszymu” poświęcona była utworom Walentego Krząszcza, pochodzącego z Górek Wielkich, pisarza, nauczyciela i wieloletniego kierownika szkoły w Międzyrzeczu.
Spotkanie poprowadziła pani Anna Musioł (Beskidzki Dom Zielin „Przytulia”, „Sójki”).
Podczas „Czytania po naszymu” w roli lektorów wystąpili m. in. uczniowie i uczennice szkół podstawowych (Szkoła Podstawowa im.T. Kościuszki w Górkach Wielkich, Szkoła Podstawowa nr 1 im. J.Korczaka w Brennej), dyrektorzy (Szkoła Podstawowa nr 2 im. Stefana Żeromskiego w Brennej), przedstawiciele gminnych i powiatowych władz samorządowych, członkowie stowarzyszeń, instytucji i organizacji działających na terenie gminy Brenna (m. in. Beskidzki Dom Zielin, Klub Seniora „Marzenie” z Brennej, Koło Gospodyń Wiejskich w Górkach Wielkich, Muzeum Zofii Kossak-Szatkowskiej w Górkach Wielkich, Parafia św. Jana Chrzciciela - Brenna, piekarnia „Skibeczka”, Stowarzyszenie Uniwersytetu III Wieku w Brennej, Towarzystwo Miłośników Brennej i Górek „Jodła”, 25 Drużyna Harcerska „Watra”), animatorzy kultury, członkowie zespołów folklorystycznych (m. in. „Kotarzanie” „Sójki”).
W „Czytaniu po naszymu” wzięli udział także goście specjalni (historyk, dr Michael Morys-Twarowski z PTH. Oddział w Cieszynie oraz Tomasz Sochacki, pisarz regionalny, pasjonata gwary cieszyńskiej, poch. z Kończyć Małych.
Zaangażowanie czytających i ich interpretacje tekstów Walentego Krząszcza pozwoliły przenieść się do czasów naszych starek i starzyków.
Mamy nadzieję, że to wydarzenie przyczyni się do wzrostu zainteresowania twórczością Walentego Krząszcza i ponownego wydania jego utworów, o czym pisała Zofia Kossak już przed 65 laty.
(…) „Bezpretensjonalne utwory Krząszcza oddające z życzliwością i humorem nie istniejące już środowisko wiejsko-góralskie są obecnie doszczętnie wyczerpane. Wznowienie paru tomów z nich wydaje się rzeczą bardzo pożądaną i potrzebną. Wszak są to już dziś dokumenty przeszłości, dokumenty malujące drogę jaką Śląsk przebył w ostatnie po wieku”.
Wszystkim uczestnikom „Czytania po naszymu” serdecznie dziękujemy za udział w akcji i zapraszamy za rok!
Podziękowania składamy ks. Romanowi Berke z parafii rzymskokatolickiej z Górek Wielkich za udostępnienie miejsca, Gminnemu Ośrodkowi Kultury w Jasienicy (Chata Międzyrzecze) oraz Stowarzyszeniu Przyjaciół Międzyrzecza za użyczenie materiałów oraz eksponatów i Chacie Chlebowej za przygotowanie regionalnego przysmaku – chleba ze smalcem.
Poniżej relacja jednego z uczestników „Czytania po naszymu” - pana Tomasza Sochackiego.
„Dzisio od pióntej po połedniu w klubie Mikroklimat w Górkach Wielkich był piyrszy maratón "Czytani po Naszymu". Mo ón prómować a spóminać wszeckich tych, kierzi pisali cieszyńskóm rzeczóm a kierych uż ni ma pomiyndzy nami. Dzisio sie czytało pogodki Walyntego Krzónszcza. Czytoł żech aji jo, tóż to była dlo mie kapke takowno rajza ku tymu, co było kiejsi. Walynty Krzónszcz sie urodził w Górkach Wielkich w 1886 roku. Pisoł po naszymu, był rechtorym a dyrechtorym szkoły w Miyndzyrzeczu. Latoś je 65 roków jako umrził, tóż worce przipómnieć jego pisani, bo to był człowiek, o kierym sie zapómniało a przeca ón korzyniami wrosnół naszóm w Cieszyńskóm Ziymie. Napisoł siedymnost powieści a pore sztuk tyjateralnych, co sie jich do dzisia fórt gro. Krzónszcz dycki używoł starucnych wyrazów z naszej cieszyńskij rzeczy. Pisoł o górolskim, dziedzińskim świecie, co go uż downo ni ma. Fórt eszcze kupa tekstów, co jich napisoł wielkucny rechtór s Górek Wielkich, fórt czakajóm, coby jich wciepać do ksiónżek a to na ozajst trzeja zrobić. Na pogrzebie Walyntego Krzónszcza było przeogrómnie moc ludzi a tak dycki je, że nejwiyncyj dlo swoji Małej Ojczyzny robióm ludzie, kierzi sóm skrómni, bywajóm kansik w chałupce na dziedzinie, ale to óni dowajóm grónt, co na nim urośli inksi, kierzi pisali a fórt piszóm cieszyńskóm rzeczóm. Taki był na isto rechtór z Górek Wielkich - Walynty Krzónszcz”.
Książki z utworami Walentego Krząszcza można wypożyczyć w bibliotece w Brennej i Filii w Górkach Małych (są dostępne w publikacji „Księga życia: dziela wybrane”, tom 1-2, wydanej przez Towarzystwo Miłośników Międzyrzecza). Polecamy!
